ด.ญ.ฐิติมา หมื่นดอน: ทวีปยุโรป

ทวีปยุโรป มีฐานะเป็นทวีปทั้งในแง่ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ในทางภูมิศาสตร์ ยุโรปเป็นอนุทวีปที่อยู่ทางด้านตะวันตกของมหาทวีปยูเรเชีย ยุโรปมีพรมแดนทางเหนือติดกับมหาสมุทรอาร์กติก ทางตะวันตกติดกับมหาสมุทรแอตแลนติก ทางใต้ติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและทะเลดำ ด้านตะวันออกติดกับเทือกเขายูรัลและทะเลแคสเปียน
ทวีปยุโรปมีพื้นที่ 10,600,000 ตร.กม. เล็กที่สุดเป็นอันดับสองรองจากทวีปออสเตรเลีย แต่มีจำนวนประชากรมากที่สุดเป็นอันดับ 3 รองจากทวีปเอเชียและทวีปแอฟริกา ปี พ.ศ. 2546 ยุโรปมีประชากรราว 799,466,000 คน หรือประมาณ 1 ใน 8 ของประชากรโลก

เนื้อหา

[ซ่อน]

[แก้] ประเทศในทวีปยุโรป

ดูบทความหลักที่ ประเทศในทวีปยุโรป

ประเทศ	เมืองหลวง	ขนาดพื้นที่ (ตร.กม.)	ประชากร (ล้านคน) (2551)
กรีซ	เอเธนส์	130,463	11.2
โครเอเชีย	ซาเกร็บ	55,882	4.4
สาธารณรัฐเช็ก	ปราก	78,864	10.4
ซานมารีโน	ซานมารีโน	61	0.03
เซอร์เบีย	เบลเกรด	88,361	12.1
เดนมาร์ก	โคเปนเฮเกน	42,593	5.5
นอร์เวย์	ออสโล	320,466	4.8
เนเธอร์แลนด์	อัมสเตอร์ดัม	41,019	16.4
บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา	ซาราเยโว	50,537	3.8
บัลแกเรีย	โซเฟีย	109,627	7.6
เบลเยียม	บรัสเซลส์	30,164	10.7
เบลารุส	มินสก์	205,194	9.7
โปรตุเกส	ลิสบอน	91,320	10.6
โปแลนด์	วอร์ซอ	312,056	38.1
ฝรั่งเศส	ปารีส	537,666	62.0
ฟินแลนด์	เฮลซิงกิ	334,288	5.3
มอนเตเนโกร	พอดกอรีตซา	91,320	10.6
มอลโดวา	คีชีเนา	13,812	0.6
มอลตา	วัลเลตตา	312	0.4
มาซิโดเนีย	สโกเปีย	25,416	2.0
โมนาโก	โมนาโก	1.5	0.03
ยูเครน	เคียฟ	597,007	46.2
เยอรมนี	เบอร์ลิน	352,914	82.2
รัสเซีย	มอสโก	16,877,291	141.9
โรมาเนีย	บูคาเรสต์	234,749	21.5
ลักเซมเบิร์ก	ลักเซมเบิร์ก	2,555	0.5
ลัตเวีย	รีกา	63,851	2.3
ลิกเตนสไตน์	วาดุซ	160	0.04
ลิทัวเนีย	วิลนีอุส	64,445	3.4
นครรัฐวาติกัน	วาติกัน	0.5	0.0009
สเปน	มาดริด	498,936	46.5
สโลวาเกีย	บราติสลาวา	49,036	5.4
สโลวีเนีย	ลูบลิยานา	19,761	2.0
สวิตเซอร์แลนด์	เบิร์น	40,809	7.6
สวีเดน	สตอกโฮล์ม	444,754	9.2
สหราชอาณาจักร	ลอนดอน	241,275	61.3
ออสเตรีย	เวียนนา	82,885	8.4
อันดอร์รา	อันดอร์ราลาเวลลา	448	0.1
อิตาลี	โรม	297,789	59.9
เอสโตเนีย	ทาลลินน์	44,577	1.3
แอลเบเนีย	ติรานา	28,416	3.2
ไอซ์แลนด์	เรคยาวิก	101,809	0.3
ไอร์แลนด์	ดับลิน	69,471	4.5
ฮังการี	บูดาเปสต์	91,953	10.0
ทวีปยุโรป		10,600,000 ¹	745.9069 ²

¹ ไม่รวมรัสเซียตะวันออกไกล
² ข้อมูลอย่างไม่เป็นทางการ

[แก้] ลักษณะภูมิประเทศ

แผนที่ดาวเทียมแสดงส่วนประกอบทางภูมิศาสตร์ของทวีปยุโรป

ลักษณะภูมิประเทศที่สำคัญของทวีปยุโรป ได้แก่ ทางตะวันตกของฝรั่งเศส ทางตะวันออกของเกาะอังกฤษ เบลเยียม เนเธอร์แลนด์ และเดนมาร์ก

เขตที่ราบสูง ได้แก่ ที่ราบที่อยู่ระหว่างที่ราบกับเขตเทือกเขา ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ทางตอนกลางของทวีป มีพื้นที่ประมาณร้อยละ 25 ของทวีปยุโรป ได้แก่ บริเวณภาคตะวันออกของประเทศฝรั่งเศส ภาคใต้ของเยอรมนีและโปแลนด์
เขตเทือกเขาแบ่งออกเป็น 2 เขตใหญ่ ๆ คือ

- เทือกเขาภาคเหนือ เป็นแนวเทือกเขาที่วางตัวในแนวตะวันออกเฉียงเหนือกับตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่ เทือกเขาแถบคาบสมุทรสแกนดิเนเวีย ในสกอตแลนด์ เวลส์ และเกาะไอซ์แลนด์ ซึ่งมีขนาดเตี้ยและเกิดขึ้นมานานแล้ว
- เทือกเขาภาคใต้ เป็นแนวเทือกเขาที่วางตัวในแนวตะวันออกกับตะวันตก ซึ่งเทือกเขานี้มีขนาดสูงและยังเป็นเขตที่เปลือกโลกยังไม่สงบดี จึงเกิดแผ่นดินไหวหรือภูเขาไฟระเบิดอยู่บ่อย ๆ

[แก้] ภูมิภาค

การแบ่งภูมิภาคของทวีปยุโรป:

ทวีปยุโรป แบ่งออกเป็น 4 ภูมิภาคใหญ่ ๆ คือ

[แก้] ประวัติศาสตร์

ดูบทความหลักที่ ประวัติศาสตร์ยุโรป

[แก้] เมืองสำคัญ

ทวีปยุโรปมีหลายเมืองที่เป็นศูนย์กลางทางการเงินของโลก ทวีปยุโรปจึงเป็นทวีปที่มีการคมนาคมที่สะดวกสบายเป็นอย่างมาก การคมนาคมส่วนใหญ่จะเป็นระบบราง เช่น รถไฟฟ้า รถไฟใต้ดิน และรถไฟความเร็วสูง ซึ่งถือเป็นหัวใจหลักของการคมนาคมระหว่างเมืองและระหว่างประเทศ

กรุงมอสโก ประเทศรัสเซีย
กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ
กรุงมาดริด ประเทศสเปน
อีกมุมหนึ่งของกรุงมาดริด
กรุงเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี
บาร์เซโลนา
มิวนิก
แฟรงก์เฟิร์ต เมืองที่ใหญ่ที่มั่งคั่งที่สุดของเยอรมนี
กรุงเวียนนา เมืองหลวงของประเทศออสเตรีย
กรุงลิสบอน เมืองหลวงของประเทศโปรตุเกส
กรุงสตอกโฮล์ม เมืองหลวงของประเทศสวีเดน
ตึกคูนาร์ดในเมืองลิเวอร์พูล ของสหราชอาณาจักร
เมืองฮัมบูร์ก ประเทศเยอรมนี
เอเธนส์ ประเทศกรีซ
อิสตันบูล เมืองคาบเกี่ยว 2 ทวีป ในประเทศตุรกี
อังการา เมืองหลวงปัจจุบันของประเทศตุรกี

ดูบทความหลักที่ เมืองสำคัญในทวีปยุโรป และ เมืองหลวงทางวัฒนธรรมของยุโรป

[แก้] ภูมิศาสตร์

ทวีปยุโรป ทิศเหนือติดต่อกับ มหาสมุทรอาร์กติก ดินแดนเหนือสุด เกาะโนวายา เซมลิยา ทิศใต้ติดต่อกับ ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ตะวันออก ติดกับทวีปเอเชีย มีเทือกเขาอูราล ทะเลแคสเปียน แม่น้ำโวลกากั้นระหว่างทวีปยุโรปและทวีปเอเชีย

[แก้] ลักษณะภูมิอากาศ

เขตอากาศของทวีปยุโรป สามารถแบ่งเป็น 7 เขตดังนี้

เขตภูมิอากาศแบบทุนดรา หรืออากาศแบบขั้วโลก เป็นเขตอากาศที่หนาวเย็นจัดตลอดทั้งปี ส่วนฤดูร้อนสั้นประมาณ 1-2 เดือน อุณหภูมิเฉลี่ยของเขตนี้ เฉลี่ยทั้งปีไม่เกิน 10 องศาเซลเซียส พืชพรรณธรรมชาติได้แก่ มอสส์ ตะไคร่น้ำ เขตอากาศทุนดราของทวีปยุโรป ได้แก่ บริเวณคาบสมุทรสแกนดิเนเวียและบริเวณทางเหนือสุดของประเทศรัสเซีย
เขตอากาศแบบกึ่งขั้วโลกหรือไทกา ลักษณะอากาศในเขตนี้ คือ เป็นเขตที่มีอากาศหนาวจัดในช่วงฤดูหนาว อุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 6 องศาเซลเซียส ฤดูร้อนมีระยะเวลายาวกว่าเขตภูมิอากาศแบบทุนดรา ปริมาณน้ำฝนทั้งปีอยู่ระหว่าง 500-1,000 มิลลิเมตร พืชพรรณธรรมชาติ คือ ป่าสนหรือป่าไทกา บริเวณลักษณะอากาศแบบนี้ คือ นอร์เวย์ สวีเดน และฟินแลนด์
เขตอากาศอบอุ่นชื้นภาคพื้นทวีป ลักษณะอากาศของเขตนี้ คือ ฤดูหนาวมีอากาศหนาวเย็น เพราะอยู่ลึกเข้าไปในใจกลางทวีป จึงไม่ค่อยได้รับอิทธิพลจากมหาสมุทร พืชพรรณธรรมชาติได้แก่ ป่าไม้ผลัดใบและไม่ผลัดใบผสมกัน ส่วนบริเวณที่มีฝนตกน้อย พืชพรรณธรรมชาติจะเป็นทุ่งหญ้าเขตอบอุ่น บริเวณลักษณะอากาศแบบนี้ คือ ดินแดนของประเทศโปแลนด์ สาธารณรัฐเช็ก สโลวาเกีย เอสโตเนีย และลัตเวีย
เขตภูมิอากาศแบบภาคพื้นสมุทรชายฝั่งตะวันตก ลักษณะของอากาศในเขตนี้ คือ ฤดูร้อนอากาศเย็นสบาย ฤดูหนาวอากาศไม่หนาวจัด เพราะเขตนี้มีที่ตั้งอยู่ใกล้มหาสมุทร จึงได้รับอิทธิพลจากมหาสมุทรแอตแลนติก ทำให้เขตนี้มีอากาศอบอุ่น ชุ่มชื้น ฝนตกสม่ำเสมอตลอดทั้งปี ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยของทั้งปีอยู่ที่ 750-1,500 มิลลิเมตร พืชพรรณธรรมชาติเป็นป่าไม้เขตอบอุ่นชนิดป่าไม้ผลัดใบผสมกับป่าสน บริเวณลักษณะอากาศแบบนี้ ครอบคลุมบริเวณของประเทศฝรั่งเศส เบลเยียม เนเธอร์แลนด์ เดนมาร์ก เยอรมนี สหราชอาณาจักร และทางตอนใต้ของนอร์เวย์และสวีเดน
เขตภูมิอากาศอบอุ่นชื้น ลักษณะอากาศของเขตนี้ คือ อากาศอบอุ่น ฤดูร้อนอากาศร้อน มีฝนตกชุกตลอดทั้งปี ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยทั้งปีประมาณ 500-1,000 มิลลิเมตร พืชพรรณธรรมชาติ ได้แก่ ป่าไม้เขตอบอุ่นหรือทุ่งหญ้าเขตอบอุ่น บริเวณลักษณะอากาศแบบนี้ ได้แก่ บริเวณคาบสมุทรบอลข่าน ออสเตรีย และฮังการี
เขตภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียน ลักษณะอากาศในเขตนี้ คือ เป็นเขตที่มีแสงแดดตลอดทั้งปี ฤดูร้อนอากาศร้อนและแห้งแล้ง ฤดูหนาวจะมีฝนตก ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยประมาณ 500-1,000 มิลลิเมตรต่อปี พืชพรรรณธรรมชาติเป็นเขตอบอุ่น เรียกว่า ป่าไม้เมดิเตอร์เรเนียน เช่น คอร์กโอ๊ก ส้ม มะนาว องุ่น มีป่าไม้มีหนามแหลม เรียกว่า ป่ามากี (maquis) บริเวณที่มีลักษณะอากาศแบบนี้ คือ บริเวณที่มีอาณาเขตติดกับทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ได้แก่ ภาคใต้ของประเทศฝรั่งเศส อิตาลี สเปน โปรตุเกส เซอร์เบีย และกรีซ
เขตภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้ากึ่งทะเลทราย ลักษณะสำคัญของอากาศในเขตนี้ คือ เป็นเขตที่มีปริมาณฝนน้อย ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยทั้งปีต่ำกว่า 500 มิลลิเมตร พืชพรรณธรรมชาติเป็นทุ่งหญ้าขึ้นเบาบาง

[แก้] ทรัพยากรธรรมชาติในทวีปยุโรป

ดิน ทวีปยุโรปเป็นทวีปที่มีดินอุดมสมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ดินที่อุดมสมบูรณ์ คือ ดินร่วนที่มีลักษณะร่วนมีสีดำ พบมากทางตอนใต้ของรัสเซีย ยูเครน โปแลนด์ สาธารณรัฐเช็ก สโลวาเกีย และออสเตรีย เหมาะแก่การปลูกข้าวสาลี

สำหรับบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำก็มีความอุดมสมบูรณ์อีกแห่งหนึ่ง ซึ่งเกิดจากการทับถมของดินตะกอนที่น้ำพามาทับถมกัน จึงเหมาะแก่การเพาะปลูก

น้ำ ทวีปยุโรปเป็นทวีปที่มีขนาดเล็ก ภายในทวีปยุโรปมีแม่น้ำสำคัญหลายสาย เช่น แม่น้ำไรน์ แม่น้ำโรน แม่น้ำดานูบ แม่น้ำวอลกา และแม่น้ำโป เป็นต้น

เนื่องจากทวีปยุโรปอยู่มีอาณาเขตติดต่อกับทะเล จึงได้รับอิทธิพลจากลมตะวันตก ทำให้ทวีปยุโรปมีฝนตกชุกตลอดทั้งปี ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยมากกว่า 250 มิลลิเมตรต่อปี โดยสถิติสูงสุดที่เคยทำไว้ คือ 1,500 มิลลิเมตรต่อปี

ป่าไม้ เนื่องจากทวีปยุโรปเป็นทวีปที่มีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและอุตสาหกรรมมาก จึงทำให้ป่าไม้ส่วนใหญ่ถูกทำลาย ประกอบกับทวีปยุโรป เป็นทวีปที่มีประชากรอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น จึงต้องใช้พื้นที่เป็นที่เพาะปลูกและที่อยู่อาศัย แหล่งป่าไม้ที่สำคัญของทวีปยุโรป คือ บริเวณสหราชอาณาจักร เดนมาร์ก ไอร์แลนด์ และเนเธอร์แลนด์

ลักษณะของป่าไม้ในทวีปยุโรป เป็นป่าไม้เนื้ออ่อนและป่าไม้เนื้อแข็ง ไม้ที่พบมาก คือ ไม้สน ในประเทศฟินแลนด์ สวีเดน นอร์เวย์และทางใต้ของเทือกเขาแอลป์

แร่ธาตุ แร่ธาตุที่สำคัญของทวีปยุโรป คือ

แร่ธาตุ	พบมากใน
เหล็ก	รัสเซีย ฝรั่งเศส สหราชอาณาจักร ยูเครน เยอรมนี สาธารณรัฐเช็ก สโลวาเกีย โรมาเนีย และโปแลนด์
ถ่านหิน	สหราชอาณาจักร เบลเยียม เนเธอร์แลนด์ ลักเซมเบิร์ก ยูเครน และเยอรมนี
บอกไซต์	ฝรั่งเศส ฮังการี กรีซ และเซอร์เบีย
ตะกั่ว	บัลแกเรีย อิตาลี และเยอรมนี
น้ำมันและก๊าซธรรมชาติ	เขตทะเลเหนือและกลุ่มเครือรัฐเอกราช
ทองแดง	สวีเดนและสเปน
สังกะสี	เยอรมนี ฝรั่งเศส สเปน โปแลนด์ และอิตาลี
โพแทช	เยอรมนีและฝรั่งเศส

[แก้] เศรษฐกิจ

ดูเพิ่มที่ รายชื่อประเทศในทวีปยุโรปเรียงตามค่าจีดีพี, รายชื่อประเทศในทวีปยุโรปเรียงตามจีดีพีต่อหัว และ วิกฤตการเงินกรีซใน ค.ศ. 2010

ทวีปยุโรปมีความเจริญก้าวหน้าทางเศรษฐกิจรุ่งเรืองมาก โดยมีการรวมกลุ่มเป็นประชาคมเศรษฐกิจที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก เรียกว่า กลุ่มสหภาพยุโรป ซึ่งมีบทบาทมากต่อเศรษฐกิจโลก นอกจากนี้ สมาชิกจี 8 จำนวน 8 ประเทศ มีสมาชิกอยู่ในทวีปยุโรปมากถึง 5 ประเทศ คือ รัสเซีย เยอรมนี ฝรั่งเศส อิตาลี และสหราชอาณาจักร

หลังเกิดวิกฤตการเงินโลก 2010 ที่กรีซ ทำให้ตลาดหุ้นทั่วโลกดิ่งลงเหวอย่างหนัก ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า กลุ่มสหภาพยุโรปเริ่มขาดสภาพคล่องทางการเงินจากปัญหาหนี้สินเพิ่มมากขึ้น

ตารางแสดงประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจหรือจีดีพีมากที่สุดในทวีปยุโรป 10 อันดับแรก¹

ดูเพิ่มที่ รายชื่อประเทศตามค่าจีดีพี

อันดับ (ยุโรป)	ประเทศ	ค่าจีดีพี (ล้าน$) ปี 2552	อันดับ (โลก)
-	สหภาพยุโรป	16,447,259	-
1	เยอรมนี	3,352,742	4
2	ฝรั่งเศส	2,675,951	5
3	สหราชอาณาจักร	2,183,607	6
4	อิตาลี	2,118,264	7
5	สเปน	1,464,040	9
6	รัสเซีย	1,229,227	12
7	เนเธอร์แลนด์	794,777	16
8	สวิตเซอร์แลนด์	494,622	19
9	เบลเยียม	470,400	20
10	โปแลนด์	430,197	21

¹ ข้อมูลจากกองทุนการเงินระหว่างประเทศ

ตารางแสดงประเทศในทวีปยุโรปที่มีจีดีพีต่อหัวมากที่สุด 10 อันดับแรก ²

ดูเพิ่มที่ รายชื่อประเทศตามค่าจีดีพีต่อหัว

อันดับ (ยุโรป)	ประเทศ	ค่าจีดีพีต่อหัว ($) ปี 2552	อันดับ (โลก)
1	ลักเซมเบิร์ก	104,512	1
2	นอร์เวย์	79,085	2
3	สวิตเซอร์แลนด์	67,560	4
4	เดนมาร์ก	56,115	5
5	ไอร์แลนด์	51,356	6
6	เนเธอร์แลนด์	48,223	7
7	ออสเตรีย	45,989	10
8	ฟินแลนด์	44,492	12
9	สวีเดน	43,986	13
10	เบลเยียม	43,533	14

² ข้อมูลจากกองทุนการเงินระหว่างประเทศ

ด.ญ.ฐิติมา หมื่นดอน

วันศุกร์ที่ 18 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2554

ทวีปยุโรป